تركيبات آلي :

موادي هستن که فقط در موجود زنده يا ماده اي که زماني زنده بودن، وجود دارن. از اين گذشته، ترکيبات آلي، نماينده غذاهايي هستن که مورد نياز همه جاندارانن.

مواد آلي ازنظر خصوصيات شيميايي، ترکيبات کربن هستن يا بهتره بگيم ترکيباتي هستن که در اونها پيوندهاي شيميايي اصلي، دو يا چند اتم کربن يا کربن و هيدروژن رو بهم متصل مي کنن.

بنابراين دي اکسيدکربن و يون کربنات و مشتقات اونها، جزء مواد آلي به حساب نمي آن. چون در اين مواد، کربن با اکسيژن پيوند داره. اما گاز متان بخاطر پيوندهاي کربن -هيدروژني که داره، یه ترکيب آليه.

چون عنصر کربن مي تونه 4 پيوند کووالانسي با ساير اتمها و از جمله اتمهاي کربن برقرار کنه، بنابراين مي تونه زنجيره هاي طويل اتمهاي کربن رو تشکيل بده.

. در پيکر موجودات زنده، ترکيبات آلي بسيار زياد و پيچيده اي وجود داره. بين اينها، 4 گروه هستن که در همه سلولها پيدا مي شن و اساس ساختماني موجود زنده رو تشکيل مي دن که عبارتند از: هيدراتهاي کربن، ليپيدها، پروتئينها و اسيدهاي نوکلئيک.

 

1)  هيدراتهاي کربن:

که از ترکيب کربن، هيدروژن و اکسيژن به وجود مي آن. نسبت اتمهاي هيدروژن و اکسيژن در هيدراتهاي کربن، مشابه نسبت اونا در مولکول آب و همين امر باعث شده که اين ترکيبات، هيدرات يا ترکيبات کربن دار محتوي آب يا همون هيدرات کربن نام بگيرن.

هيدراتهاي کربن، سه گروه مهم دارن که اولين و کوچکترين اونها منوساکاريدها ست.

منوساکاريدها کوچکترين هيدراتهاي کربن هستن که تعداد کربن اونها بين 3 تا 7 تاست. مثلا" به قندهاي سه کربني، تريوز و به قندهاي 4 کربني، تتروز مي گن. قندهاي پنتوز، 5 تا کربن دارن و قندهاي 6 کربنه هم هگزوز نام دارن.

 

گلوکز، معروفترين مونوساکاريدهاست که سوخت رايج خيلي از سلولهاي بدنه.

فروکتوز، گالاکتوز و ريبوز هم از مهمترين منوساکاريدها هستن.

فروكتوز در توت فرنگي هم وجود داره.

 

 

 

 

دي ساکاريدها:

 

دي ساکاريد وقتي حاصل مي شه که دو منوساکاريد مشابه يا از انواع مشابه، با از دست دادن آب، به همديگه پيوند مي خورن مثلا"در جوانه گندم، همون چيزي که بهش سمنو هم مي گيم، ازترکيب دو مولکول گلوکز ، مالتوز يا قند جوانه گندم به دست می آد .

 

ساکاروز يا قند نيشکر از ترکيب يک گلوکز و يک فروکتوز، حاصل مي شه و در نهايت ترکيب گلوکز با گالاکتوز، لاکتوز رو مي سازه که همون قند شيره.

 

پلي ساکاريدها:

پلي ساکاريدها، پلي مرهاي قندهاي ساده هستن و معمولا" از ترکيب تعداد زيادي گلوکز، ساخته مي شن. سلولز، يکي از پلي ساکاريدهاي مهم طبيعته که از حدود 2000 واحد گلوکز ساخته مي شه و غذاي خيلي از گياهخواران هم هست . پنبه و کاغذ و همچنين بخش اصلي ديواره سلولهاي گياهي، همشون سلولز هستن.

نشاسته هم يه نوع پلي ساکاريد خوراکيه و در سلولهاي گياهي ديده مي شه. وقتي تعداد زيادي گلوکز در سلولهاي کبدي و ماهيچه اي جمع مي شن، پلي ساکاريد خيلي مهمي به اسم گليکوژن بدست مياد که منبع ذخيره اي گلوکز در سلولهاي جانوري و قارچهاست.

وظيفه هيدراتهاي کربن بعنوان واحدهاي ساختماني در بدن موجودات زنده و بعنوان مواد غذايي براي سوخت تنفس سلولي. 

 

2) ليپيدها:

ليپيدها هم مثل هيدراتهاي کربن از هيدروژن، اکسيژن و کربن ساخته شدن. اما تفاوتشون با هيدراتهاي کربن در نسبت اين عناصر با همديگه ست.

خصوصيت اصلي ليپيدها، حل نشدن اونها در آبه. تري گليسيريدها، معروفترين ليپيدها هستن که از ترکيب سه مولکول اسيدچرب و يک مولکول گليسرول بوجود اومدن. ليپيدها علاوه بر اينکه بخش مهمي از غشاهاي سلولي رو مي سازن، يکي از مهمترين اشکال ذخيره انرژي در بدن هم هستن.

 3) پروتئينها

پروتئينها، پلي مرهاي واحدهايي به نام اسيدهاي آمينه هستن و در ترکيبات خودشون، علاوه بر هيدروژن، اکسيژن و کربن، نيتروژن و گاهي اوقات گوگرد هم دارن.

اصولا" در سلولها، 20 نوع اسيد آمينه وجود داره. هر پروتئين مي تونه يک تا 20 نوع اسيد آمينه مختلف داشته باشه.

در واقع هر تعداد از هر نوع اسيدآمينه اي در ساختارش مي تونه وجود داشته باشه.

بنابراين هيچ وقت نمي شه براي محل استقرار، تعداد و انواع اسيدهاي آمينه اي که به صورت زنجير بهم متصل مي شن، حدي قائل شد.

از طرف ديگه الگوهاي بسيار گوناگون تا خوردگي زنجيره هاي اسيدهاي آمينه هم بر گوناگوني پروتئينها اضافه مي کنه.

پروتئينها کارهاي خيلي مهمي بعهده دارن.

خيلي هاشون نقش مواد ساختماني حياتي رو در اسکلت سلول بازي مي کنن.

هموگلوبين، مسئول انتقال گازهاي تنفسي در خونه و پروتئينهاي ماهيچه نقش اساسي در حرکت موجود زنده دارن.

بعضي از پروتئينها، نقش آنزيمي دارن يعني باعث سريعتر شدن انجام واکنشهاي شيميايي بسيار حياتي در سلول مي شن.

به طور کلي، انجام واکنشهايي که به انرژي فعال کننده زيادي نياز دارن، بدون آنزيمها، امکانپذير نيست.

سوزاندن گلوکز يا شکستن پيوند مولکولهاي پروتئين از جمله اين واکنشهاست.

 

آنزيمها در عين حال که بر سرعت واکنشها تاثير دارن، اما خودشون در اين واکنشها مصرف نمي شن.

 

 

4) اسيدهاي نوکلئيک:

اسيدهاي نوکلوئیک مجموعه مولکولي پيچيده اي مرکب از يه باز نيتروژن دار، قند 5 کربني و گروه فسفات هست که به اون نوکلئوتيد مي گن. . قند 5 کربني بصورت ريبوز يا دي اکسي ريبوز .

 

 

باز نيتروژن دار از سري ترکيبات حلقوي محتوي نيتروژن و کربن.

باز يک حلقه اي، پورين (سيتوزين و تيمين) و دو حلقه اي، پريميدين که شامل گوانين و آدنين و اوراسيل هستن.

 

 

اوراسيل مختص RNA و فقط در گروه ريبوزدار ديده مي شه و تيمين هم که فقط در گروه دي اکسي ريبوزدار وجود داره، مختص DNA.

 

 حالا تصاوير: 

 

نظرات شما عزیزان: